مرشد حافظ کیست؟

رضا بیات

1.      اول باید با مفهوم «همت» آشنا شویم: توجه ویژۀ پیر و مرشد به سالک. رهرو هر توفیقی که دارد، به توجه و «همت» پیر است.

با صبا افتان و خیزان می‌روم تا کوی دوست   

وز رفیقان ره استمداد همت می‌کنم

2.      در دیدگاه حافظ، از مرشد درگذشته هم می‌شود «همت» خواست. او خود را صاحب «همت» می‌داند و از رندان جهان می‌خواهد که از تربت او «همت» بخواهند.

بر سر تربت حافظ چو رسی همت خواه

که زیارتگه رندان جهان خواهد شد

3.      بنای حافظ بر پوشیده‌گویی است و معمولا اسم خاص در شعرش نمی‌آورد. به همین سبب است که از زندگی او بسیار اندک می‌دانیم. ولی یک بار آشکار کرده که مرشد او کیست و از چه کسی همت می‌خواهد:

حافظ اگر قدم زنی در ره خاندان به صدق     

بدرقۀ رهت شود همت شحنۀ نجف

او در رباعیاتش واضح‌تر امیرالمؤمنین علیه‌السلام را مدح گفته است:

مردی ز کنندۀ در خیبر پرس    

اسرار کرم ز خواجۀ قنبر پرس

گر طالب فیض حق به صدقی، حافظ   

سرچشمۀ آن ز ساقی کوثر پرس